PATRONI ROKU 2013

Sejm  zdecydował komu poświęcony zostanie rok 2013. Posłowie  pozytywnie przyjęli uchwały Komisji Kultury i Środków Przekazu dotyczące  ustanowienia przyszłego roku rokiem chemika JANA CZOCHRALSKIEGO, poety JULIANA  TUWIMA i kompozytora WITOLDA LUTOSŁAWSKIEGO.

"W sześćdziesiątą rocznicę śmierci JANA CZOCHRALSKIEGO Sejm  Rzeczypospolitej Polskiej postanawia oddać hołd jednemu z najwybitniejszych  naukowców współczesnej techniki, którego przełomowe odkrycia przyczyniły się do  światowego rozwoju nauki. Odkryta przez niego metoda otrzymywania  monokryształów, nazwana od jego nazwiska metodą Czochralskiego, wyprzedziła o  kilkadziesiąt lat swoją epokę i umożliwiła rozwój elektroniki. Dziś wszelkie  urządzenia elektroniczne zawierają układy scalone, diody i inne elementy z  monokrystalicznego krzemu, otrzymywanego właśnie metodą Czochralskiego" -  napisano w tekście uchwały.

Chemik Jan Czochralski jest - po Koperniku i Marii Skłodowskiej-Curie - trzecim  polskim naukowcem naprawdę rozpoznawalnym na świecie, choć w Polsce jest  zaskakująco mało znany. Czochralski był związany z naszym regionem - urodził się i przebywał pod koniec swojego życia w  Kcyni na Pałukach. Jego  rozwiązania inżynierskie i opracowania technologiczne krzemowych układów  scalonych budowanych na jednym monokrysztale legły u podstaw nowoczesnej  technologii, która doprowadziła do wynalezienia telewizorów, komputerów,  telefonów komórkowych.  

JAN CZOCHRALSKI urodził się 23 października 1885 roku w Kcyni (woj. kujawsko-pomorskie), nie ukończył żadnej  wyższej uczelni, zdawał egzaminy eksternistycznie i osiągnął w Niemczech  najwyższe stanowiska w towarzystwach metalurgicznych. Mimo że miał wiele  propozycji z całego świata, m.in. zostania dyrektorem generalnym zakładów Forda  w Ameryce, to na apel prezydenta Ignacego Mościckiego porzucił wszystkie  intratne propozycje i wrócił do Polski, żeby zbudować podwaliny nowoczesnej  nauki, tworzyć instytuty, które pozwolą się polskiej nauce rozwijać.
W 1929 roku Czochralski otrzymał tytuł doktora honoris causa Politechniki  Warszawskiej i objął posadę profesora na Wydziale Chemicznym tej uczelni, gdzie  stworzono dla niego Katedrę Metalurgii i Metaloznawstwa. Do wojny pracował  badawczo, kształcił kadrę naukowców, którzy po wojnie tworzyli podstawy  polskiej metalurgii. Pod koniec 1939 roku w Warszawie uruchomił Zakład Badań  Materiałów, gdzie podczas okupacji utworzono laboratorium, w którym produkowano  amunicję.

Po wojnie Czochralski został aresztowany pod zarzutami współpracy z władzami  niemieckimi. Sąd w Piotrkowie Trybunalskim oczyścił go z tych zarzutów, ale  mimo to Senat Politechniki Warszawskiej odmówił przyjęcia go w poczet  profesorów. Naukowiec wycofał się do swojej rodzinnej Kcyni, gdzie po raz  kolejny zaczął pracować od podstaw, wynalazł bardzo znany w tamtych czasach  "proszek od kichania z gołąbkiem" oraz płyn do trwałej ondulacji na  zimno, który - oparty na jego patencie - był produkowany jeszcze do lat 80.  Zmarł  22 kwietnia 1953 roku w Poznaniu po rewizji Urzędu Bezpieczeństwa w jego willi.  Dopiero 29 czerwca 2011 roku Senat Politechniki Warszawskiej ogłosił  rehabilitację Czochralskiego i przywrócił mu tytuły profesorskie.

PRZECZYTAJ BIOGRAFIĘ PROF. JANA CZOCHRALSKIEGO

Kolejnym patronem roku 2013 jest JULIAN TUWIM. W 2013 roku przypada  sześćdziesiąta rocznica śmierci poety, który zmarł 27 grudnia 1953 roku. W 2013  roku minie też sto lat od jego poetyckiego debiutu - publikacji wiersza  "Prośba" w "Kurierze Warszawskim".
  "Obie rocznice stanowią okazję do oddania hołdu temu wielkiemu poecie,  który kształtował język, wyobraźnię i społeczną wrażliwość wielu pokoleń  Polaków, ucząc ich zarazem poczucia humoru i ukazując optymizm codziennego  życia. (...) Poezja Juliana Tuwima jest jedną z najważniejszych w XX wieku  propozycji uprawiania sztuki słowa. Bogata i różnorodna twórczość autora  "Kwiatów polskich" stanowi żywotną i atrakcyjną propozycję dla  odbiorców w każdym wieku. Sejm Rzeczypospolitej Polskiej, przekonany o  szczególnym znaczeniu dorobku poety dla dziedzictwa narodowego, ogłasza rok 2013 Rokiem Juliana Tuwima" - głosi  tekst przyjętej przez Sejm uchwały.

JULIAN TUWIM (1894  - 1953) urodził się w Łodzi, tam też spędził dzieciństwo i pierwsze lata  młodości, z tym miastem wiąże się wiele jego utworów. Później przeprowadził  się do Warszawy, gdzie studiował prawo i filozofię. Tuwim był przede wszystkim  poetą, ale pisał również utwory prozatorskie i dokonywał przekładów. Należał  wraz z A. Słonimskim, K. Wierzyńskim, J. Lechoniem i J. Iwaszkiewiczem do grupy  założycieli grupy poetyckiej "Skamander".  Współpracował z różnymi czasopismami między innymi: "Wiadomościami  Literackimi", "Cyrulikiem Warszawskim", "Szpilkami", a  później na emigracji "Wiadomościami Polskimi Politycznymi i  Literackimi" oraz "Nową Polska". Twórczość poetycka Tuwima miała  miejsce przede wszystkim w okresie dwudziestolecia międzywojennego. Powstały  wówczas najlepsze jego tomiki. Zaczął od publikowania wierszy w prasie, głównie  w "Pro arte et studio". W 1918 roku został wydany jego pierwszy zbiór  "Czyhanie na Boga", później ukazywały się kolejne takie jak "Socrates tańczący" (1920), w 1926 roku ukazują się  "Sowa we krwi" będące zapowiedzią nowej poetyki w twórczości Tuwima.  Kolejne to: "Rzecz czarnoleska" (1929), "Treść gorejąca" (1936) i inne łącznie osiem tomów  poezji. Ponadto Tuwim jest znany jako mistrz poezji dziecięcej, jego "Lokomotywa",  "Ptasie radio", "Pan Tralaliński" czy 'Słoń Tąbalski"  stały się niezwykle popularne, także wśród dorosłych. Ogromna zaleta całej  twórczości Tuwima jest biegłość w posługiwaniu się słowem, dowcipem słownym, brzmieniem, rymem, ta poezja jest wyjątkowo dźwięczna, szczególnie utwory dla dzieci. W 1949  został wydany poemat dygresyjny, który powstał jeszcze na emigracji w czasie  drugiej wojny "Kwiaty polskie". Jednocześnie pasja słowa skłoniła  poetę do gromadzenia ciekawostek kultury językowej i obyczajowej zebranych  później m.in. w "Czarach i czartach polskich" czy w "polskim  słowniku pijackim i antologii bachicznej". Jako tłumacz poświecił się  gównie literaturze rosyjskiej ("Słowo o wyprawie Igora",  wiersze Puszkina, Lermontowa, Majakowskiego i wiele innych utworów także  proza), amerykańskiej, tłumaczył też z francuskiego (Rimbaud) i przełożył  rzymskie liryki Horacego.

Poezja Tuwima dotyczyła współczesnej tematyki, jako  skamandryta był piewcą potęgi techniki. Głosił apoteozę życia, uczynił bohaterem liryki prostego człowieka i  jego zwyczajne sprawy, stosował wówczas język potoczny, czasem wręcz dosadny.  Później (od "Słów we krwi") widoczny jest zwrot w stronę tradycji  literackiej, utwory są bliższe formom klasycznym. Julian  Tuwim zmarł 1953 roku w Zakopanem.

W 2013 roku przypada też 100. rocznica urodzin kompozytora WITOLDA  LUTOSŁAWSKIEGO. Jak napisano w przyjętej przez sejm uchwale, jego  dzieła są obecne na wszystkich ważnych estradach koncertowych od ponad  sześćdziesięciu lat i "odsłaniają nieznane wcześniej możliwości rozumienia  i przeżywania współczesnego świata". "Związany z wielką tradycją  europejską, był w swej twórczości obywatelem świata, a w działalności  publicznej - gorącym i szczerym patriotą. Sejm Rzeczypospolitej Polskiej,  przekonany o szczególnym znaczeniu jego dorobku dla dziedzictwa narodowego i  światowego, ogłasza rok 2013 Rokiem Witolda Lutosławskiego" - głosi  uchwała.

WITOLD LUTOSŁAWSKI – urodzony 25  stycznia 1913 roku w Warszawie, polski kompozytor, dyrygent oraz pianista.  Lutosławski wychował się w rodzinie o ziemiańskich korzeniach. Komponować zaczął  jako dziecko, swoje pierwsze utwory napisał już w wieku 9 lat. Pobierał nauki  gry na skrzypcach oraz na fortepianie. Po zdaniu matury Witold Lutosławski  studiował matematykę na Uniwersytecie Warszawskim, studia jednak przerwał.  Jednocześnie uczył się w konserwatorium w klasie kompozycji i fortepianu.  Podczas II wojny światowej był telegrafistą. Grał w warszawskich kawiarniach.  Po wojnie Lutosławski podjął współpracę z Polskim Radiem, kierował nagraniami  swojej muzyki filmowej. W 1946 roku ożenił się z Danutą Bogusławską. W latach 50.  Lutosławski komponował muzykę teatralną i radiową. Był członkiem Związku  Kompozytorów Polskich. Jako dyrygent zadebiutował w 1952 roku, kiedy to wykonał  „Symfonię Oksfordzką” Haydna oraz własne kompozycje: „Piosenki dziecinne” i „Wariacje  symfoniczne”. Od 1963 roku rozpoczął regularną pracę dyrygenta. Był jednym z  nielicznych polskich artystów, którzy dyrygowali prawie wyłącznie własnym  utworom. Jego najważniejsze kompozycje to: „Pięć pieśni do słów K.  Iłłakowiczówny”, „Gry weneckie”, „Novelette”, „Koncert podwójny”, „Koncert  fortepianowy”, „Preludia taneczne na klarnet” oraz piosenki „Cyrk jedzie”, „Nie  oczekuję dziś nikogo”, „Po co śpiewać piosenki”, „Znajdziesz mnie wszędzie”. Witold Lutosławski zmarł 7 lutego 1994 roku w Warszawie. Za swoją pracę kompozytorską i pedagogiczną otrzymał  wiele nagród muzycznych i odznaczeń państwowych. Został uhonorowany przez kilka uczelni polskich, jak i zagranicznych tytułem doctora honoris causa. Był oficerem francuskiej Legii Honorowej. W 1994 roku   został odznaczony najwyższym polskim odznaczeniem, Orderem Orła Białego.

PRZECZYTAJ OBSZERNIEJSZĄ BIOGRAFIĘ KOMPOZYTORA

ZAPOZNAJ SIĘ TAKŻE ZE WSPOMNIENIAMI POKONKURSOWYMI 2013

Przygotował: mgr Gracjan Czapiewski